Dấu hiệu của bệnh
Khi bệnh xảy ra, khu vực tai giữa bị viêm, sưng, đau và xuất hiện các triệu chứng liên quan. Tai giữa là bộ phận khuất sâu bên trong của tai, nằm ở sau màng nhĩ (nếu nhìn từ vành tai vào trong ống tai). Do đó, viêm tai giữa không thể nào nhìn được trực tiếp, trừ khi bệnh đã quá điển hình.
Có thể nhận ra viêm tai giữa với các dấu hiệu trước đó: trẻ bị sốt, viêm họng, viêm amiđan, viêm mũi trước đó vài ngày cho đến một tuần, sau đó bệnh nặng thêm hoặc đã khỏi nhưng có dấu hiệu tái phát. Bé sốt cao trở lại, trẻ lớn thì mệt mỏi, chán ăn, trẻ nhỏ thì hay quấy khóc, bỏ bú, ngủ không yên.
Tiếp đến bé sẽ có biểu hiện đau ở tai. Trẻ lớn thì kêu đau tai, đầu hay nghiêng về bên đau; thậm chí có trẻ còn khóc thét lên, nhất định đòi dứt tai ra. Với trẻ nhỏ, không biết kêu đau tai thì bé hay lấy tay quờ lên tai, gãi tai, dụi đầu về bên tai đau.
Sau đó, bé có triệu chứng điển hình của viêm tai giữa khi soi tai thấy màng nhĩ xung huyết, bóng lên, phồng lên do có chứa mủ trong tai giữa; sau đó dịch mủ chảy ra hoặc có dịch viêm chảy ra. Soi họng thấy họng đỏ, amiđan sưng to, cửa mũi sau viêm sưng. Đến giai đoạn này, nếu không điều trị hoặc điều trị không đầy đủ, bệnh sẽ chuyển thành viêm mạn tính và lây lan sang vùng lân cận như: viêm tai xương chũm, viêm xoang, viêm não, viêm phổi.
Nguyên nhân gây bệnh
Có 2 nguyên nhân phổ biến gây viêm tai giữa là virus và vi khuẩn. Các mầm bệnh này không tự nhiên xâm nhập được, mà chúng xâm nhập theo con đường duy nhất: qua vòi nhĩ, nằm ở thành sau họng. Do đó, bệnh viêm tai giữa là bệnh thường đi kèm hoặc đi sau 3 bệnh phổ biến: viêm họng cấp, viêm mũi cấp và viêm amiđan cấp ở trẻ em.
Viêm tai giữa là bệnh hay gặp ở trẻ em. Có 2 lý do: hệ thống bạch huyết vùng hầu họng còn yếu, hay bị viêm; thứ hai, vòi nhĩ thông giữa họng và tai giữa tương đối nằm ngang ở trẻ em nên vi khuẩn hoặc virus rất dễ xâm nhập.
Điều trị
Phác đồ chung cần sử dụng đó là kháng sinh, chống viêm, hạ sốt, giảm đau và vệ sinh cho trẻ. Trong các trường hợp cấp tính, có thể dùng thuốc corticoid, nhưng chỉ dùng liều thấp và ngắn ngày. Việc điều trị phải do bác sĩ khám, chỉ định và theo dõi định kỳ.
Một khâu rất quan trọng đó là vệ sinh tai. Khi tai giữa chưa vỡ mủ, bác sĩ có thể chích rạch màng nhĩ cho bé. Nếu đã vỡ mủ, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn thấm mủ bằng bông, rửa tai cho bé hàng ngày và nhỏ thuốc. Chỉ sau ngày đầu tiên rửa và nhỏ tai, trẻ đã cải thiện triệu chứng thấy rõ. Riêng nhỏ tai, cần nhỏ đúng chỉ định để có tác dụng vì thuốc chỉ có tác dụng tại chỗ trong vòng 6 tiếng.
Phòng bệnh
Dựa vào các nguyên nhân gây bệnh trên, cha mẹ có thể phòng bệnh cho trẻ dựa theo các nguyên tắc sau: Ngăn chặn cảm lạnh, cảm cúm bằng cách giữ ấm cho trẻ, vệ sinh thân thể, rửa tay hàng ngày; khi trẻ bú bình, cần giữ trẻ trong tư thế thẳng; hạn chế để nước đọng trong tai trẻ khi tắm gội; không dùng các vật sắc nhọn vệ sinh tai; điều trị triệt để các đợt nhiễm trùng tai để bệnh không tái phát định kỳ và gây viêm tai mạn tính khi lớn lên.
TS.BS Nguyễn Trọng Nơi
Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai