Ngày toàn dân phòng chống ma túy (26/6): Lo ngại lạm dụng Methadone

     Theo báo cáo từ Sở Lao động – Thương binh và xã hội, toàn tỉnh hiện có trên 3.400 người nghiện ma túy đang quản lý. Trong năm 2016 đã tổ chức cai nghiện cho 2.022 người  (1.663 người cai nghiện bắt buộc, 198 người cai nghiện tự nguyện và 161 người cai nghiện tại cộng đồng), đạt 337% so với kế hoạch năm và tăng 265,6% so với năm 2015. 

     Năm 2016, khi chuyển đổi Trung tâm Giáo dục – Lao động xã hội Đồng Nai thành Cơ sở điều trị nghiện ma túy (thuộc Sở Lao động – Thương binh và xã hội)  đã mang lại nhiều hiệu quả khả quan. Cơ sở đã tiếp nhận mới 1.689 học viên (trong đó 30 học viên tự nguyện và 81  học viên cai nghiện bắt buộc). Để công tác điều trị cai nghiện mang lại hiệu quả, ngoài việc tổ chức các liệu pháp điều trị,  hàng năm cơ sở phối hợp với Tỉnh đoàn, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tổ chức các buổi giao lưu văn nghệ, thể dục thể thao để khuyến khích và động viên các học viên yên tâm điều trị. Bên cạnh đó, vào dịp Tết Nguyên đán, cơ sở tổ chức thăm hỏi cho những học viên có hoàn cảnh khó khăn đang tập trung cai nghiện tại cơ sở với tổng số tiền là gần 15 triệu đồng…

     Cùng với chương trình điều trị và tổ chức cai nghiện tập trung thì điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone cho người nghiện ma túy tại cộng đồng cũng mang lại hiệu quả đáng ghi nhận. Từ khi 4 cở sở điều trị Methadone trên địa bàn tỉnh đi vào hoạt động đã điều trị cho trên 2.149 bệnh nhân, trong đó có 1.225 bệnh nhân đang được điều trị thường xuyên.

      Bác sĩ Nguyễn Thi Văn Văn, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Long Thành cho biết, qua nghiên cứu đánh giá năm 2016 cho thấy, sau 1 năm điều trị Methadone tại trung tâm, trong số 176 bệnh nhân tham gia không có trường hợp nào nhiễm mới HIV, viêm gan B, C. Số bệnh nhân không còn sử dụng Heroin chiếm 72,34%, giảm các hành vi vi phạm pháp luật. Trước khi điều trị bệnh nhân vi phạm chiếm 54,55%, sau khi điều trị giảm xuống còn 2,84%, mối quan hệ với gia đình được cải thiện.

     Bên cạnh những kết quả đã được thì chương trình điều trị Methadone cũng gặp phải không ít khó khăn, nhất là việc tiếp nhận, triển khai thực hiện các văn bản hướng dẫn và các chế tài liên quan. 

     Trước đây Nghị định 96/2012/NĐ-CP quy định về các thủ tục hành chính bao gồm đơn xin tham gia điều trị của bệnh nhân phải có xác nhận của công an địa phương; quyết định tiếp nhận điều trị phải được gửi về công an địa phương nơi bệnh nhân cư trú biết và phối hợp quản lý. Tuy nhiên sau khi Nghị định 90/2016/NĐ-CP ra đời thì quy định về xác nhận cũng như quyết định tiếp nhận điều trị không còn nữa. Điều này dẫn đến các địa phương không quản lý được người nghiện trên địa bàn, gây khó khăn cho công tác phối hợp theo dõi bệnh nhân giữa nghành Y tế và ngành Công an.

     Theo bác sĩ Trương Văn Rạng, Phụ trách cơ sở điều trị số 4 (đặt tại Trung tâm y tế thị xã Long Khánh), hiện nay nhiều người vẫn quan niệm rằng việc điều trị Methadone là một hình thức cai nghiện ma túy. Trong khí đó Nghị định 90/2016/NĐ-CP đã quy định: “Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone là điều trị thay thế và người nghiện được xem là bệnh nhân mãn tính cần được điều trị lâu dài, thậm chí là suốt đời giống các bệnh mãn tính khác như: tiểu đường, cao huyết áp, điều trị ARV… và Methadone cũng là một loại ma túy”. Tại Việt Nam qua 9 năm thực hiện chỉ một số ít bệnh nhân sau khi điều trị đã thành công và ra khỏi chương trình không còn tái sử dụng các loại ma túy. Nếu việc ngưng điều trị khi chưa được hội chẩn của bác sĩ sẽ dẫn đến bệnh nhân tái nghiện và như vậy việc điều trị coi như không mang lại hiệu quả. 

     Mặt khác, nhiều bệnh nhân vẫn cho rằng việc điều trị Methadone là trách nhiệm của cơ quan nhà nước, dẫn đến thường xuyên vi phạm nội quy, quy định của các cơ sở điều trị. Thực tế, hiện nay các cơ sở điều trị Methedone chỉ mới thu hút được người nghiện tham gia, chưa ghi nhận ca điều trị nào thành công và ra khỏi chương trình. Bên cạnh đó, người bệnh còn lợi dụng việc điều trị Methadone để không phải đi cai nghiện tập trung. 

     Bác sĩ Bùi Ngọc Khương, phụ trách Cơ sở điều trị số 1 (tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS) cho hay, theo Nghị định 90/2016/NĐ-CP quy định, nếu bệnh nhân trong quá trình điều trị có 1 lần test dương tính với ma túy đá (Methamphetamine) hoặc kiểm tra sau khi đã duy trì điều trị dương tính 2 lần với Heroin sẽ cho ngưng điều trị và buộc cho ra khỏi chương trình, nhưng quy định lại không cụ thể về thời gian cho ra khỏi chương trình là bao lâu. Vì vậy sau một thời gian nhiều bệnh nhân quay lại cơ sở đăng ký điều trị và các cơ sở buộc phải tiếp nhận bệnh nhân này, mặc dù trước đó trong quá trình điều trị bệnh nhân vẫn còn sử dụng Heroin, ma túy đá. Hiện nay, số bệnh nhân trong quá trình tham gia điều trị có kết quả dương tính với ma túy đá và các ma túy khác còn chiếm tỷ lệ khá cao (từ 10-20%). Mặc dù sau khi test dương tính và cho ngưng điều trị, nhưng sau 1 tuần các cơ sở điều trị bắt buộc phải tiếp tục khởi liều điều trị lại cho bệnh nhân, dẫn đến việc lạm dụng điều trị Methadone trong thời gian qua. 

     Bác sĩ Văn cho hay, tại trung tâm, tỷ lệ bỏ dở điều trị Methadone tương tối cao, chiếm gần 21%. Nguyên nhân do bệnh nhân nhận thức sai lầm, thiếu quyết tâm trong điều trị và tình trạng sử dụng ma túy tổng hợp kèm theo.

     Hiện nay, chưa có một quy định, chế tài đủ mạnh để răn đe đối với những sai phạm của bệnh nhân. Vì vậy vẫn còn tình trạng bệnh nhân gây rối, thậm chí đe dọa đội ngũ y, bác sĩ tại các cơ sở điều trị do đến uống thuốc không đúng thời gian, không mang theo thẻ bệnh nhân, không đóng tiền uống thuốc, không hợp tác trong quá trình thăm khám ban đầu...